หมู่บ้านเบญจรงค์ ดอนไก่ดี

หมู่บ้านเบญจรงค์ ดอนไก่ดี

เด็กยุคดิจิตัลอายุเพียง 5 ขวบก็ใช้ไอโฟนไอแพด กันคล่องแคล่วแล้ว แต่ข้าวของเครื่องใช้บางอย่างที่มีมาแต่โบราณกลับไม่รู้จัก ล่าสุดลูกสาวที่เรียนอยู่ชั้นอนุบาล 3 เขียนคำว่า “เครื่องซักผ้า” เป็นคำตอบของภาพเตาอั้งโล่เพราะโตมากับเตาแก๊สจึงไม่เคยเห็น หยุดสุดสัปดาห์นี้เห็นทีต้องพาไปรู้จักผลิตภัณฑ์ของไทยวาดลายลงสีลักษณะเฉพาะที่มีมาแต่โบราณเสียหน่อย

ตำบลดอนไก่ดี อำเภอกระทุ่มแบน จังหวัดสมุทรสาครห่างจากกรุงเทพไปแค่ชั่วโมงเดียว มีแหล่งท่องเที่ยวชื่อดังชื่อได้รับรางวัล OTOP หมู่บ้านหัตถกรรมดีเด่นจากงานประกวดศิลปหัตถกรรมหลายเวที เราได้พบกับป้าอุไร แตงเอี่ยม ประธานกลุ่มของหมู่บ้าน ป้าอุไรกำลังจะไปรับรางวัลที่ศูนย์ศิลปาชีพพอดี แต่ก็ยังสละเวลามานั่งพูดคุยให้ความรู้อย่างเต็มใจ

ชามเบญจรงค์เป็นงานหัตถกรรมที่มีมาตั้งแต่สมัยอยุธยาสืบมาจนรัตนโกสินทร์ ลักษณะเฉพาะคือลวดลายละเอียดที่วาดลายลงสีลักษณะเฉพาะ ลงบนกระเบื้องเคลือบสีขาว สีหลักทั้งห้าที่ปรากฎได้แก่ ดำ ขาว เหลือง แดง เขียว นอกจากนี้ยังมีสีรองต่างๆ เช่น ชมพู ม่วง แสด น้ำตาล แม้ว่าการผลิตเครื่องกระเบื้องเคลือบวาดลายลงสีจะมีที่มาจากจีน แต่เมื่อถ่ายทอดสู่ไทย ลวดลายของช่างฝีมือไทยกลับอ่อนช้อยละเอียดวิจิตรจนกลายเป็นวาดลายลงสีที่เอกลักษณ์เฉพาะตัวไม่เหมือนใคร

ป้าอุไรเล่าถึงขั้นตอนการผลิตว่า กว่าจะเป็นถ้วยชามเบญจรงค์หนึ่งชิ้นต้องผ่านมือช่างถึง 9 คน จากงานปั้นสู่การนำไปเผาที่อุณหภูมิ 700 องศา จากนั้นชุบเคลือบแล้วนำไปเผาอีกครั้งในอุณหภูมิที่สูงถึง 1,280 องศาเพื่อให้แกร่ง ช่างเขียนลายทำหน้าที่วาดลายลงสีเส้นสีทอง ส่วนช่างลงสีก็ต้องแต้มสีให้อยู่ในกรอบที่กำหนด ก่อนช่างอีกคนจะวนทองที่ขอบชามแล้วนำไปเผาอีกครั้งราว 4 – 6 ชั่วโมง

ก่อนจะมาเป็นหมู่บ้านเบญจรงค์อย่างทุกวันนี้ ป้าอุไรและญาติพี่น้องต่างก็เคยเป็นลูกจ้างโรงงานถ้วยชามมาก่อน สมัยนั้นได้รับค่าแรงวันละ 6.50 บาท หลังจากโรงงานปิดกิจการลงได้พักใหญ่ ป้าอุไรก็นำเอาทักษะความสามารถที่เรียนรู้จากโรงงานมาเริ่มผลิตถ้วยชามเบญจงค์เอง ภายหลังก็ชักชวนญาติพี่น้องเพื่อนฝูงที่เคยทำงานด้วยกันมาให้มาช่วยกัน จนสินค้าที่ผลิตได้มีชื่อเสียงเป็นที่นิยม ปัจจุบันเมื่อรับออร์เดอร์ สั่งซื้อมาก็แบ่งงานกันไปผลิตเพื่อให้ทันกับความต้องการ เมื่อขับรถเข้ามาในหมู่บ้านเราจึงเห็นว่า มีบ้านหลายหลังในละแวกนั้นขึ้นป้ายด้วยชื่อเจ้าของบ้านและลงท้ายด้วยคำว่าเบญจรงค์ อยากจะแวะเข้าไปดูฝีมือของบ้านหลังไหนเจ้าของบ้านเต็มใจทุกคน

อุไรเบญจรงค์ใช้เป็นพื้นที่กิจกรรมสำหรับเด็ก บางคนอาจจะวาดลายลงสีบนถ้วยกาแฟสีขาวที่วาดลายกนกหรือพุ่มข้าวบิณฑ์ไว้บ้างแล้ว ขณะที่บางคนอยากวาดลายลงสีเส้นการ์ตูนของตัวเองก็สร้างสรรค์ได้ตามชอบ สีที่ใช้สั่งซื้อจากต่างประเทศทั้งหมด คุณสมบัติคล้ายสีน้ำจึงลบออกง่ายและระบายใหม่ได้หากยังเปียกอยู่ เมื่อนำไปเผาแล้วก็จะติดถาวรอย่างนั้น วาดรูประบายสีเสร็จแล้วเราสามารถฝากผลงานไว้ให้ช่วยเผาได้ค่ะ สนนราคาค่าทำกิจกรรมรวมอุปกรณ์ทั้งหมดชุดละ 400 บาท มีเด็กๆ ที่โรงเรียนพากันมาเป็นหมู่คณะรวมถึงเด็กนักเรียนต่างชาติมานั่งวาดลายลงสีถ้วยเบญจรงค์ที่นี่กันอยู่เสมอ เราเชื่อว่าถ้าพ่อแม่แต่ละครอบครัวพยายามหาโอกาสพาลูกไปทำกิจกรรมด้านงานฝีมือแบบนี้บ่อยๆ เป็นการฝึกสมาธิและความคิดสร้างสรรค์ไปในตัวด้วย

ที่ตั้ง

อุไรเบญจรงค์
หมู่บ้านเบญจรงค์ ต. ดอนไก่ดี อ. กระทุ่มแบน สมุทรสาคร
โทรศัพท์ 081-861-4626